Orhun yazıtları, Göktürk İmparatorluğununünlü hükümdarı Bilge KAĞAN döneminden  kalan altı adet yazılı dikili taştır.

6. Yüzyılda Bumin Kağan'ın kurduğu Göktürk Devleti yaygın bir diplomatik ilişkiler dizisi oluşturmuştur. Göktürkler 7. yüzyılda Çin'in egemenliği altına girmektedir. Kutluk adlı Kahramanlarının yönetiminde M.S. 682'de yeniden bağımsızlıklarına kavuşmuşlardır. Kutluğ'un oğlu Bilge Kağan ve kardeşi Köl Tigindir. Babasının deneyimli veziri Tonyukuk ile birlikte ülkesini yüksek bir yaşam seviyesine ulaştırmıştırlar.

Şurası bir gerçek ki, Bilge Kağan ve Köl Tigin Türk milletinin yetiştirdiği en büyük kumandanlar arasındadır. Orhun Abidelerinin Türk tarihinde apayrı bir yeri vardır. Öyle ki bunlar Türk tarih ve kültürünün , fazilet ve medeniyetlerinin kısacası Türk'ün yüksek seciyesinin sözlü bir ifadesi olmuştur. Ayrıca Türkçe konuşan kendilerini birbirine yakın hisseden bütün Orta Asya halklarını bir araya getirmiştir.

Orhun yazıtları, Moğolistan'ın kuzeyinde , Baykal gölünün güneyinde , Orhun ırmağı vadisindeki Koşo Saydam gölü yakınlarındadır. Bu yazıtlardan Köl Tigin ve Bilge Kağan yazıtları Koşo Saydam bölgesindeki Orhun ırmağı civarındadır. Bilge Tonyukuk yazıtları ise Köl Tigin ve Bilge Kağan yazıtlarından yaklaşık 360 km uzaktadır.  Tola ırmağının yatağındaki Bayn Cokta  bölgesindedir.Bu abideler TONYUKUK M.S. 716 , KÖL  TİGİN M.S. 732 ,  BİLGE KAGAN  M.S. 735  tarihlerinde dikilmiştir. Yazıtlar Türk dili , tarihi , edebiyatı , sanatı ve töresi hakkında önemli bilgiler vermektedir.

Orhun Abideleri ilk kez 1889 tarihinde bir Rus tarihçi tarafından (YARDİNSTEV) bulunmuştur. 1890 yılında Fin heyeti , 1891 yılında da bir Rus heyeti burada incelemelerde bulunmuştur. Bu heyetler yazıtları çözememişlerdir. Fakat 1893 yılında  Danimarkalı bilgin Vilhem Thomsen 38 harfli alfabeyi çözerek yazıtları okumayı başarmıştır.

Göktürk'lerin Türk tarihinde önemli bir yeri vardır. Çünkü ; Türk sözü ilk defa resmi devlet adı olarak Göktürkler tarafından kabul edilmiştir. Milleti ifade etmesi bakımından siyasi bir anlamı olan Türk kelimesi bu sayede bütün bir milletin adı olmuştur. Türk ve Türkçe adı ilk kez  Göktürkler dönemine ait bu yazıtlarda geçmektedir.

 

Kocasinan Merkez Mh. Gazi Cad. No: 29 Bahçelievler / İstanbul Tel: (+90-212) 489 1135 - 36 Fax: (+90-212) 489 1132
web:www.orhuninsaat.com.tr | e-mail:
info@orhuninsaat.com.tr
Copyright © Orhun Inşaat Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi